Technika budowy „tkanina na szkielecie” nie jest niczym nowym i prawdopodobnie wymyślili ją Eskimosi. Według książki „Sam Zbuduj Łódź” (Płuciński i Workert, 1974), budowali oni szkielet łodzi (kajaka) z kawałków drewna wyrzucanego przez morze i z kości zwierzęcych, a poszycie wykonywali ze skór foczych, odwróconych włosem na zewnątrz. Do budowy kajaka wrócimy w przyszłych epizodach naszego bloga, a dziś zaczniemy od budowy małej szalupy podobną technologią.
Oryginalny projekt tej łódki pochodzi z książki „Boatbuilding – A complete Handbook of Wooden Boat Construction” (Chapelle, 1941, strona 421).
Materiały i Narzędzia
Narzędzia wysokiej jakości ułatwią każdą budowę, ale łódkę można zbudować używając tylko paru podstawowych narzędzi. Dodatkowe narzędzia elektryczne, jakie mogą się przydać, to wyrzynarka, frezarka górnowrzecionowa, szlifierka taśmowa oraz pilarka tarczowa (lub piła stołowa). Bardzo przydatne jest urządzenie do cięcia na gorąco, ponieważ tkanina poliestrowa strzępi się bardzo szybko (można kupić lub przerobić ze starej lutownicy elektrycznej).
Materiały i inne rzeczy niezbędne (minimalne ilości):
1. Zszywki nierdzewne 8mm (jedno opakowanie).
2. Wkręty do drewna nierdzewne – stożkowe 4 X 25 (30 sztuk), 4 X 40 (100 sztuk) i 4 X 50 (20 sztuk), soczewkowe 4.5 X 25 (6 sztuk) i 4.5 X 4. (6 sztuk). Najlepiej sprawdza się napęd typu Torx.
3. Gwoździe tapicerskie z dużym łbem (20 sztuk).
4. Przynajmniej dwa pasy ściągające (25 mm szerokie z metalową klamrą bez haków).
5. Materiały ścierne grubości 120, 180, i 220.
6. Jak najwięcej ścisków różnego rodzaju.
7. Klej do drewna (mała butelka) – najlepiej się sprawdza poliestrowy, ale można użyć także innych klejów typu D4.
8. Żywica epoksydowa (1 litr) i zagęszczacz (na przykład krzemionka). Można też użyć profesjonalnego kleju zagęszczonego, dwuskładnikowego w tubie (bardzo ułatwia pracę, ale warto dokupić zapasowe końcówki mieszalnicze).
9. Farba – proponuję Jedynkę do Drewna i Metalu Matową (3 litry). Można użyć innych rodzajów farb, ale gorąco polecam wcześniejsze zrobienie próbki na tkaninie naciągniętej na ramce.
10. Płaskownik aluminiowy 3 X 25 X 100 mm.
11. Igła tapicerska i mocne nici poliestrowe.
12. Żelazko elektryczne.
13. Przybory do malowania – małe wałki, kuwetka, pędzel i kompatybilny rozpuszczalnik.
14. Plandeka 150 g/m2, biała do konstrukcji żagla (3 X 4 m).
15. Maszyna do szycia lub taśmę dwustronną (TESA 4965 50 mm X 50 m starczy na minimum dwa żagle).
16. Oczka do plandeki fi12 (10 sztuk) plus zakuwak i wycinak. Można gotowy żagiel zanieść do zakładu naprawy plandek samochodowych, zamiast kupować urządzenia.
17. Drobny osprzęt żeglarski według uznania.
18. Rękawiczki jednorazowe, maski przeciwpyłowe, okulary ochronne, ręczniki papierowe.
Drewno:
1. Sklejka wodoodporna 6mm (1 arkusz)
2. Deski 19 mm grube i minimum 3400 mm długie. Może być sosna lub świerk z najmniejszą ilością sęków. Wzdłużnik górny ma przekrój 25 X 25 mm, a dolne 19 X 25mm. Szandek składa się z 3 elementów – zewnętrznego 19 X 45 mm (sklejony z dwóch listew 19 X 22,5 mm), bloczka 19 mm i wewnętrznego 16 X 40 mm (dla łatwości konstrukcji można skleić z dwóch listewek 8 X 40 mm)
3. Stępka składa się z trzech sklejonych desek 8 X 75 X 2800 mm.
4. Listwa odbojowa ma 6 X 25 X 2300 mm.
5. Maszt – 3 deski klejone 20 X 60 X 3250 mm.
6. Bom – 2 deski klejone 18 X 45 X 2800 mm.
7. Gafel – 38 X 38 X 335 mm (można skleić z dwóch desek 19 X 38 mm)
8. Miecz i ster są omawiane w osobnym rozdziale, na końcu instrukcji.
9. Listewki 19 X 25 mm do łączenia niektórych elementów.
10. Listewki z twardego drewna (na przykład dąb) na podłogę 8 X 50 X 1850 mm (6 sztuk)
W pierwszym kroku trzeba przygotować stępkę, która składa się z trzech desek (8 X 75 X 2800 mm). Deski trzeba skleić ze sobą przy zachowaniu odpowiedniej krzywizny. Po wyschnięciu kleju, deski zachowają odpowiedni kształt, ale zawsze trzeba uważać aby podczas montowania dłużnic, końcówki stępki nie zmieniły położenia (naprężenia ściągają w dół, więc trzeba dać bloczki). Uwaga: Na pierwszych etapach budowy pilnujemy też, aby wręgi nie skrzywiły się wobec osi łódki i żeby były równolegle do siebie.
Zamiast kleić stępkę z trzech desek, można użyć jednej, maksymalnie bezsęcznej, deski (24 X 75 X 3000). Trzeba ją przez co najmniej 24 godziny zanurzyć w wodzie, obciążyć ciężarem pomiędzy dwoma kozłami, a na końcu pozwolić aby porządnie wyschła. Krzywizna może być większa niż potrzebujemy, ale to nic nie szkodzi. Można też przed ugięciem uciąć zwężenie i rowek dla mocowania stewy.
Grzbiet, oparty o dwa kozły, daje nam tymczasową podstawę do konstrukcji łódki. Tu widać podwójny grzbiet – do górnego o długości 173 cm, czyli odległość pomiędzy wręgami numer 1 i 4, przykręcamy dwa uchwyty w kształćcie litery „U”. Do nich trzeba tymczasowo zamocować wręgi 1 i 4 za pomocą ścisków (lub wkrętów). Odległość pomiędzy górą stępki a górą grzbietu powinna wynosić 34 mm przy wręgu 1, i 91 mm przy wręgu 4. Spód stępki dotyka grzbietu pomiędzy wręgami 2 i 3. Zachowanie tych parametrów daje nam odpowiednią krzywą przy klejeniu stępki. W przypadku klejenia stępki (zamiast uginanie na mokro), kładziemy ją na boku i mocujemy do trzech bloczków rozmieszczonych w taki sposób, aby zachować rozmiary krzywej podane poniżej. Trzeba pamiętać, aby w odpowiednim miejscu umieścić bloczki. Stewa po sklejeniu powinna wystawać parę centymetrów poza pawężą. Elementy, których nie chcemy skleić, koniecznie owinąć folią.
Dolny grzbiet jest trochę dłuższy niż łódka i pomaga nam przy utrzymaniu odpowiedniej linii stępki za pomocą bloczków. Dobry materiał na grzbiet to obecne teraz w Polsce drewniane belki do budowy szkieletowych domów drewnianych. Można je kupić w różnych szerokościach i długościach. Na grzbiet potrzebujemy prostą (!!!) belkę o szerokości przynajmniej 120 mm.
Odległości pomiędzy wręgami są następujące (zaczynając od dziobu):
wręga 1 – 66 cm
2 – 135 cm
3 – 173 cm
4 – 239 cm
pawęż – 305 cm
Koniec części pierwszej.